Klimaatakkoord: De politiek is aan zet

Het Planbureau voor de Leefomgeving kon de resultaten aan de klimaattafels niet goed doorrekenen, omdat de plannen nog te vaag zijn. Wel zijn de bereikte akkoorden goed genoeg om vast te stellen dat de ambitieuze doelen uit het regeerakkoord in technische zin haalbaar zijn. Voor een deel moet er door worden onderhandeld, maar voor een ander deel zijn de delegaties aangewezen op de landelijke politiek.

De situatie per tafel

Het rapport legt trefzeker vingers op een groot aantal zere plekken. Aan de industrietafel bijvoorbeeld is men het best eens geworden over wat er moet gebeuren, maar niet over de vraag of de overheid moet meebetalen. De grote bedrijven zijn bang voor verlies aan concurrentiekracht. Dat kun je als milieu-activist nog wel wegwuiven, maar de VVD zal zeer gevoelig zijn voor dit argument. En met reden: Nederland is een exportland. Dus hoeveel legt de belastingbetaler bij en mag dit ook van Brussel? Voor de antwoorden kunnen de onderhandelaars elkaar wel blijven aankijken maar het is vooral een politieke keuze.

De geplande reductie in de gebouwde omgeving halen, is vrij specifiek en concreet uitgewerkt. Terecht waarschuwt het PBL voor een heet hangijzer: als gas duurder wordt en elektriciteit goedkoper, moet voorkomen worden dat mensen die nog op gas zijn aangewezen de energierekening niet meer kunnen betalen. Her en der gaan sinds het presenteren van het klimaatakkoord stemmen op voor een energietoeslag (per rode envelop van de  belastingdienst) in plaats van de wirwar aan subsidies; lagere inkomens bescherm je op die manier tegen energie-armoede. Tegelijk moet de prikkel om over te stappen naar een gasvrij huis, wel in tact blijven. Het PBL stelt verder dat de mensen die nu nog van dure techniek gebruik maken, de weg plaveien voor anderen die na prijsdaling en innovatie beter af zijn. Opnieuw komt de regering in beeld: met welke instrumenten komt den Haag huurders en huizenbezitters tegemoet?

De tafel die zich met mobiliteit bezig hield, heeft veel maatregelen opgesomd, maar geen keuze gemaakt. Dat is ook wel begrijpelijk: het beprijzen van kilometers bijvoorbeeld is effectief, maar een collectief trauma in de politiek. Het is jammer dat er geen knopen zijn doorgehakt want dat was een kans geweest om Den Haag over de hobbel heen te helpen.

De tafel over elektriciteitsproductie heeft het goed gedaan, maar had van het PBL wel verder vooruit mogen kijken. In een sector met lange termijn investeringen is een horizon die in 2050 ligt een goede keuze. De tafel over landbouw en landgebruik heeft erg veel kansen laten liggen. Hier wreekt zich een probleem dat PBL breder heeft aangekaart: de dwarsverbanden ontbreken. Het grootschalig telen van biomassa bijvoorbeeld voor groen gas in de energiecentrales of energie, is nergens in beeld.

De landbouwtafel legt de verantwoordelijkheid bij de consument: als die een stuk minder vlees en zuivel zou eten, komt het helemaal goed met de CO2-reductie. Een waarheid als een koe, maar doe dan voorstellen over het duurder maken van dierlijke voedingsmiddelen.

Blijf niet steken in partijpolitieke spelletjes en maak een keuze!

Anders dan de politiek had gehoopt, ligt er geen kant en klaar pakket wat de regering alleen nog maar hoeft te vertalen in maatregelen, fiscale tarieven en wetten. De vier coalitiepartijen staan voor de uitdaging pijnlijke keuzes te maken. Ze zijn het onderling niet eens, er komen verkiezingen aan en die gaan ook over de eerste kamer.

Er zijn twee hoopgevende factoren. De eerste is dat de kosten van de transitie beperkt blijven tot 3-4 miljard euro per jaar. Dat lijkt veel, maar de economische groei is een factor vier of vijf hoger. En de andere is dat de urgentie van het vraagstuk nu echt niemand meer ontgaat. Een zeespiegelstijging tot drie meter deze eeuw is waar de wetenschap nu rekening houdt. De kosten om Nederland dan niet alleen droog te houden maar ook te beschermen tegen zoute kwel uit zee, zijn astronomisch. Wegkijken is echt geen optie meer en steeds meer mensen snappen dat er drastische keuzes nodig zijn. Hopelijk inspireert dat de Haagse politiek om niet te blijven steken in partijpolitieke spelletjes.