Hoe de coronacrisis een maatschappelijke cultuurverandering in gang zet

Deze crisis dwingt ons onze waarden te kalibreren: wat doet er eigenlijk écht toe? Dat blijkt niet welvaart, maar welzijn te zijn. In dit blog verken ik een aantal waarden die nu in een ander daglicht komen te staan en hoe deze bijdragen aan de maatschappelijke cultuurverandering.  

Onzekere economie

Sinds de uitvinding van de stoommachine en de industriële revolutie hebben we in Nederland een overvloed aan energie en machine-kracht. Waar de economie vroeger vooral draaide op mankracht, hangt deze nu voornamelijk af van energie, productie en consumptie. Arbeid is secundair geworden. Is dat een betere economie? 

Zo zijn we gaandeweg gaan geloven dat welvaart (een welvarende economie) ons gelukkig maakt. Nu valt die welvaart op veel manieren weg. Allerlei sectoren staan zo goed als stil, anderen moeten zichzelf compleet opnieuw uitvinden. Mensen raken werkloos. Toch hoeft het stilstaan van de economie ons niet per se ongelukkig te maken. 

Andersom geldt hetzelfde: mensen die in vitale beroepen werken of in andere sectoren die nu op volle kracht draaien zijn niet per definitie gelukkig. Ze worden wellicht geconfronteerd met ziekte en dood, mogen elkaar vanwege social distancing niet meer aanraken, of halen geen voldoening uit werk dat hun portemonnee wél vult. 

Welvaart vs. welzijn

Welvaart is dus niet dé veroorzaker van geluk. Wat dan wel? Ik stel dat we zouden moeten streven naar welzijn. Welzijn is de toestand waarin het geestelijk, lichamelijk en sociaal goed met je gaat¹. Dat is wel degelijk iets anders dan welvaart, gedefinieerd als de mate waarin iemand in staat is om in zijn/haar behoeften te voorzien met schaarse middelen². 

Er treden nu opvallende patronen op, die wat mij betreft laten zien waarom welzijn van belang is: 

Sterke maatschappelijke instituties

Het komt duidelijk omhoog wat de kracht is van onze samenleving: hoe goed onze zorginstellingen georganiseerd zijn, dat we zoveel voedsel produceren, dat we een sociaal vangnet hebben en er medische zorg is voor iedereen. Dit zijn sterke maatschappelijke instituties die bijdragen aan ons welzijn. Er is (extra) grote waardering en respect ontstaan voor mensen in vitale beroepen. Zonder verpleegkundigen, politiemensen, leraren en ambulancepersoneel kan onze maatschappij niet draaien. Zonder hen komt onze gezondheid, veiligheid en opleiding in gevaar. Ze zijn dus essentieel voor ons welzijn.  

Sociale verbinding

Nu we ons moeten houden aan social distancing, ervaren we hóé essentieel sociale verbinding voor ons is. Denk aan het welbekende (en verschrikkelijke) experiment waarbij baby’s die voldoende eten kregen toch stierven als ze niet werden aangeraakt. Terwijl baby’s met tekort aan voedsel wél in leven bleven als ze veel aanrakingen kregen. Trouwens, ik zou liever spreken over physical distancing, but social connection, omdat we ons op fysieke afstand nog steeds sociaal kunnen verbinden. Zo ervaar ik tijdens digitale borrels en teammeetings tot op zekere hoogte tóch het gevoel van verbondenheid.  

Geldbesteding

Deze crisis veranderde ook waar we geld aan uitgeven. Sommige mensen hebben nu minder geld te besteden en houden hun hand op de knip. Anderen verdienen nog steeds evenveel, maar besteden hun geld heel anders. We konden geen geld meer uitgeven aan horeca en kunnen nog steeds niets uitgeven aan evenementen. Winkelen is minder fijn tijdverdrijf omdat je continu alert moet zijn op de 1,5 meter, om maar wat te noemen. Voor velen is dit een moment om eens stil te staan waar je je geld normaal gesproken aan besteedt, en of je daar inderdaad gelukkig van wordt. 

Lokaal ondernemerschap

Aan de andere kant zien we dat veel ondernemers, en zeker MKB-ers, het nu erg lastig hebben. Men vraagt elkaar nu om juist de lokaal ondernemerschap te steunen. Koop weer eens ‘ouderwets’ je brood bij de bakker, en de groenten bij de groenteboer. Steun je favoriete horecatent door afhaal te bestellen. Er ontstaat meer waardering voor lokaal ondernemerschap die we normaal als vanzelfsprekend beschouwden. Ook lokale voedselproductie krijgt een boost, zoals de vele voedselboxen die je bij de lokale boerderij kunt bestellen. 

Cultuurverandering: hoe moet dat eruit zien?

Corona is een crisis die zich in sneltreinvaart ontwikkelt. We strijden hard tegen het virus. Ondertussen legt het allerlei wonden bloot van de samenleving die we de afgelopen jaren zorgvuldig hebben opgebouwd. En toont het welke prachtige systemen we al hebben die bijdragen aan ons welzijn. Dit is een uitgelezen moment om voor onszelf te bedenken waar we naar streven: is dat een welvaart? Of zouden we liever willen dat welzijn centraal zou staan? 

Wil je hierover met ons verder praten? Neem gerust contact op! Ik ben benieuwd naar je reactie via sneller@squarewise.com 

Een vaccin tegen het ongelijkheidsvirus

Hoe je zorgt dat je bijdraagt aan een echte duurzame transitie